Na rynku pojawia się coraz więcej zamienników cukru, czyli sacharozy, które stają się coraz bardziej popularne. Wiele osób zorientowało się już, że cukier brązowy, czy trzcinowy wcale nie są jego lepszym zamiennikiem, bo pomimo że posiadają śladowe ilości składników mineralnych to nadal są zwykłym cukrem. Stąd swoją popularność zdobyły kolejne zamienniki np. ksylitol i erytrol, które już znacznie różnią się od sacharozy. Jakie występują pomiędzy nimi różnice i który lepiej wybrać? O tym w dzisiejszym artykule.
Ksylitol to naturalny wytwór otrzymywany z brzozy, zwany także cukrem brzozowym. Charakteryzuje się niższą o około 40% kalorycznością w porównaniu z sacharozą, czyli zwykłym cukrem. Zaliczany jest do polioli, czyli cukrów alkoholowych. Jego słodkość zbliżona jest do cukru stołowego, ale charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym i nie powoduje skoków glukozy we krwi. W związku z tym może być spożywany przez diabetyków, czy osoby na diecie o niskim indeksie glikemicznym. Co więcej, w przeciwieństwie do cukru chroni zęby przed próchnicą, zamiast jej sprzyjać, dlatego często wykorzystywany jest w gumach do żucia, czy pastach do zębów. Ksylitol jest również prebiotykiem, który w przeciwieństwie do cukru, wspomaga rozwój korzystnej flory bakteryjnej jelit. Ze względu że jest to wytwór z brzozy należy zachować ostrożność u osób cierpiących na alergię na brzozę. Chociaż nie jest to opisane w literaturze naukowej warto obserwować czy nie nastąpiło nasilenie objawów u takich osób po spożyciu większej ilości ksylitolu.
Erytrol (erytrytol) również należy do grupy alkoholi cukrowych, zwanych poliolami. Jego produkcja technologiczna jest trudniejsza niż innych zamienników. Produkuje się go przy użyciu drożdży. Co ciekawe, erytrytol nie dostarcza kalorii, a jego słodkość jest zbliżona nawet do 80% słodkości cukru. Podobnie jak ksylitol nie wpływa na wzrost glukozy we krwi i nie powoduje skoków cukru, więc może być stosowany przez osoby chorujące na cukrzycę, czy insulinooporność.
| Cecha | Ksylitol | Erytrol |
| Produkcja | z brzozy | fermentacja glukozy przy użyciu drożdży |
| Kaloryczność | 40% mniej niż cukier (24 kcal/10g) | 0 kcal |
| Rodzaj | poliole | poliole |
| Słodkość | zbliżona do cukru | zbliżona 60-80% do cukru |
| Wpływ na glukozę we krwi | niski indeks glikemiczny, metabolizowany bez udziału insuliny | brak wpływu, nie jest metabolizowany w organizmie człowieka, wydalany z moczem |
| Wpływ na próchnicę | chroni zęby przed próchnicą | nie powoduje próchnicy, przyjazny dla zębów |
| Wpływ na problemy żołądkowo- jelitowe | spożywany w nadmiarze może powodować biegunkę, nie zaleca się stosować u osób z IBS, SIBO | spożywany w nadmiarze może powodować biegunkę, nie zaleca się stosować u osób z IBS, SIBO |
Czy poliole są świetnym zamiennikiem cukru dla każdego? Niestety nie. Zaliczane są do grupy składników tzw. FODMAP, które wykazują właściwości osmotyczne (zwiększające ilość wody w jelitach) oraz fermentujące pod wpływem bytujących w jelitach bakterii, co w efekcie powoduje wzmożoną produkcję gazów, a to z kolei prowadzi do wzdęć, bólów brzucha i biegunek. Dlatego poliole spożywane w zbyt dużych ilościach lub u osób z grupy ryzyka problemów żołądkowo-jelitowych (np. IBS- zespół jelita drażliwego, SIBO- rozrost flory bakteryjnej) mogą nasilać objawy tj. wzdęcia, biegunki, bóle brzucha. Warto pamiętać, że poliole są też stosowane w gumach do żucia, więc warto uważać z ilością stosowanych zamienników cukru. Wystąpienie lub brak objawów zależne są od predyspozycji osobniczych, dlatego trudno określić bezpieczną ilość dla każdego. W ograniczonych ilościach u osób zdrowych nie powinny wywoływać żadnych nieprzyjemnych dolegliwości.
Podsumowując ksylitol i erytrol dla osób bez problemów żołądkowo- jelitowych to świetne zamienniki cukru, zwłaszcza dla osób z cukrzycą oraz na dietach o niskim indeksie glikemicznym. Jeśli zależy nam na ograniczeniu spożycia kalorii do minimum to lepszym wyborem będzie erytrol.
